Γλαύκωμα
Το γλαύκωμα είναι μία οφθαλμολογική πάθηση, ύπουλη, μη αναστρέψιμη, και μπορεί να προκαλεί τύφλωση εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Οφείλεται στην ενδοφθάλμια πίεση του ματιού η οποία προκαλεί καταστροφή του οπτικού νεύρου και απώλεια της όρασης. Το οπτικό νεύρο μεταφέρει τα οπτικά ερεθίσματα από το μάτι προς τον εγκέφαλο και η πρόκληση βλάβης σε μια δεσμίδα αυτών των ινών του οπτικού νεύρου οδηγεί σε ελάττωση ή και απώλεια της όρασης στο τμήμα του χώρου που αυτή αντιστοιχεί. Το γλαύκωμα επηρεάζει το 2% του πληθυσμού.
Συμπτώματα
Το γλαύκωμα στα αρχικά του στάδια δεν έχει συμπτώματα αλλά στα προχωρημένα στάδια εμφανίζονται βλάβες στην περιφερειακή όραση και μετά στην κεντρική περιοχή της όραση. Κατά κανόνα το γλαύκωμα εξελίσσεται αθόρυβα και ασυμπτωματικά. Τα πιο συνήθη συμπτώματα του είναι Θαμβοί οράσεως, αίσθημα βάρους στον οφθαλμό και την μετωπιαία χώρα. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες:
- Κληρονομικότητα
- Διαβήτης
- Μυωπία
- Μαύρη φυλή
- Προχωρημένη ηλικία
- Χορήγηση κορτιζόνης
- Φλεγμονές
- Τραυματισμός
- Υπέρταση, κ.ά.
Μορφές Γλαυκώματος
Υπάρχουν αρκετές μορφές γλαυκώματος. Οι πιο συνηθισμένες μορφές είναι το χρόνιο ή απλό γλαύκωμα, το οξύ, το δευτεροπαθές, το χαμηλής πίεσης γλαύκωμα και το συγγενές.
- Απλό ή χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας
Το απλό ή χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας είναι η πιο κοινή μορφή. Περίπου 90% των γλαυκωματικών υποφέρουν από αυτή τη μορφή. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν γλαύκωμα ανοικτής γωνίας αισθάνονται καλά και έχουν ικανοποιητική όραση. Συνήθως δεν υπάρχουν πρώϊμα συμπτώματα. Εξελίσσεται σιγά και συχνά περνά απαρατήρητο για μήνες ή και χρόνια, προκαλώντας σταδιακή χειροτέρευση της όρασης. ΄Ετσι, εάν το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια της όρασης ενώ μερικές φορές γίνεται αντιληπτό μόνο αφού έχει ήδη προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι αυτή η μορφή γλαυκώματος ανταποκρίνεται θετικά σε θεραπεία που συνεχίζεται συνήθως εφ’ όρου ζωής, ώστε να ρυθμίζεται διαρκώς η πίεση του ματιού.
- Οξύ ή κλειστής γωνίας γλαύκωμα
Το οξύ ή κλειστής γωνίας γλαύκωμα είναι λιγότερο συνηθισμένος τύπος γλαυκώματος. Διαφέρει σημαντικά από το χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας αφού η πίεση του ματιού ανεβαίνει ξαφνικά πολύ γρήγορα. Τα συμπτώματα στο οξύ γλαύκωμα – έντονος πονοκέφαλος, ουράνιο τόξο γύρω από τα φώτα το βράδυ, λάμψεις- απαιτούν άμεση ιατρική αντιμετώπιση γιατί ξαφνική αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές άμεσες βλάβες της όρασης.Η αντιμετώπιση στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας ή οξύ γλαύκωμα συνήθως συνίσταται σε μικροχειρουργική ή σε θεραπεία με Laser – μέτρα συνήθως πολύ επιτυχή και με μεγάλη διάρκεια.
Παρόλα αυτά όμως, ακόμα και αν το γλαύκωμα κλειστής γωνίας έχει αντιμετωπισθεί με επιτυχία, οι τακτικοί έλεγχοι είναι απαραίτητοι αφού είναι πιθανόν να αναπτυχθεί μετά από καιρό χρόνιο γλαύκωμα.
- Δευτεροπαθές γλαύκωμα
Το δευτεροπαθές γλαύκωμα μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα τραυματισμού στο μάτι, φλεγμονής ή όγκου και σε προχωρημένες περιπτώσεις καταρράκτη ή διαβήτη. Το γλαύκωμα αυτού του τύπου μπορεί να είναι ήπιο ή σοβαρό. Οι μέθοδοι θεραπείας εξαρτώνται από το εάν είναι οξύ ή χρόνιο και οι γιατροί προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρωτογενές αίτιο που οδήγησε σε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος.
- Χαμηλής πίεσης γλαύκωμα
Το χαμηλής πίεσης γλαύκωμα είναι πολύ σπάνιος τύπος γλαυκώματος. Το οπτικό νεύρο του ματιού καταστρέφεται ακόμα και αν η ενδοφθάλμιος πίεση είναι χαμηλή.
- Συγγενές γλαύκωμα
Στο συγγενές γλαύκωμα τα παιδιά που εμφανίζουν με την γέννησή τους το πρόβλημα, παρουσιάζουν συμπτώματα όπως θολά μάτια, φωτοευαισθησία και δακρύρροια. Η ορθή αντιμετώπιση σε αυτές τις ηλικίες είναι χειρουργική αφού οι παρενέργειες των φαρμάκων στα παιδιά είναι άγνωστες. Η χειρουργική επέμβαση συνήθως είναι ασφαλής και αποτελεσματική.
Δια΄γνωση
Συνήθως οι άνθρωποι πιστεύουν ότι εάν η πίεση του ματιού τους είναι υψηλή θα παρουσιάσουν γλαύκωμα . Αυτό όμως δεν είναι πάντα αλήθεια. Η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση αυξάνει τις πιθανότητες για την ύπαρξη γλαυκώματος δεν σημαίνει όμως ότι όποιος έχει υψηλή πίεση έχει και γλαύκωμα. Εάν κάποιος έχει ή δεν έχει γλαύκωμα εξαρτάται από το επίπεδο της πίεσης που μπορεί να ανεχθεί το οπτικό του νεύρο χωρίς να πάθει ζημιές. Αυτό το επίπεδο είναι διαφορετικό για τον καθένα. Αν και η φυσιολογική ενδοφθάλμια πίεση κυμαίνεται ανάμεσα στο 12-21 mmHg, υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι παρουσιάζουν γλαύκωμα ακόμα και αν η πίεσή τους βρίσκεται μέσα σε αυτό το διάστημα. Για αυτούς ακριβώς τους λόγους χρειάζεται οφθαλμολογικός έλεγχος από ειδικευμένο οφθαλμίατρο. Προκειμένου ο οφθαλμίατρος να διαγνώσει το Γλαύκωμα, θα σας υποβάλλει στις ακόλουθες εξετάσεις:
• Τονομέτρηση
Η τονομέτρηση γίνεται προκειμένου να μετρηθεί η ενδοφθάλμια πίεση. Η συνηθισμένη αυτή εξέταση καθορίζει την πίεση του υδατοειδούς υγρού μέσα στο μάτι.
• Βυθοσκόπηση
Ο γιατρός αν κρίνει απαραίτητα θα κάνει βυθοσκόπηση. θα ενστάξουν σταγόνες στο μάτι σας προκειμένου να διασταλεί η κόρη. Κατόπιν θα κρατήσει κοντά στο μάτι σας ένα ειδικό όργανο – το οφθαλμοσκόπιο. Το οφθαλμοσκόπιο το οποίο θα φωτίσει και θα μεγεθύνει το εσωτερικό του ματιού, θα βοηθήσει τον ιατρό να κοιτάξει μέσα από την κόρη και να ερευνήσει τη μορφολογία του οπτικού νεύρου. Νεύρο που παρουσιάζεται “άσπρο” ή “κοίλο” ή δεν έχει το υγιές ροζ χρώμα αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη γλαυκώματος. Εάν η ενδοφθάλμιος πίεση δεν είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια ή το οπτικό νεύρο παρουσιάζει ασυνήθιστα χαρακτηριστικά, ο οφθαλμίατρος του Laserlens θα σας προτείνει να κάνετε δύο ειδικές εξετάσεις για το γλαύκωμα : οπτικά πεδία, τομογραφία οπτικών θηλών (HRT) και γωνιοσκοπία.
• Γωνιοσκοπία
Με την γωνιοσκοπία ο οφθαλμιατρος θα ελέγξει εάν η γωνία όπου η ίρις συναντά τον κερατοειδή είναι “κλειστή” ή “ανοικτή”. Αυτό βοηθά τον ιατρό να εντοπίσει εάν το γλαύκωμα είναι χρόνιο ή οξύ. Κατά την εξέταση αυτή χρησιμοποιούνται αναισθητικές σταγόνες και εφαρμόζεται στο μάτι σας ένας φακός . Ο φακός αυτός επιτρέπει στον ιατρό να δει μέσα στο μάτι και να εντοπίσει εάν η γωνία ανάμεσα στην ίριδα και το κερατοειδή είναι κλειστή ή στενή ή ευρεία και ανοικτή. Επίσης με την εξέταση αυτή μπορεί να παρατηρήσει και άλλες αιτίες του γλαυκώματος
• Οπτικό πεδίο
τα οπτικά πεδία είναι ένα ειδικό τεστ με το οποίο καταγράφεται ολόκληρο το πεδίο της όρασης. Αλλοιώσεις οι οποίες οφείλονται στο γλαύκωμα εμφανίζονται στο οπτικό πεδίο και επισημαίνουν την έκταση του προβλήματος.
• Τομογραφία των οπτικών θηλών
Η τομογραφία των οπτικών θηλών είναι μια μη επεμβατική μέθοδος καταγραφής της μορφολογίας της οπτικής θηλής. Είναι απαραίτητη για την πρώϊμη διάγνωση του γλαυκώματος σε ασθενείς που δεν παρουσιάζουν αλλοιώσεις στα οπτικά πεδία. Με την τοπογραφία των οπτικών θηλών αναγνωρίζονται οι ασθενείς των οποίων η ανατομική κατασκευή του οπτικού τους νεύρου μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη γλαυκώματος. Αποτελεί μια αξιόπιστη μέθοδο για την καταγραφή, την παρακολούθηση και τη συγκριτική μελέτη στη διάγνωση και διαχρονική εξέλιξη του γλαυκώματος. ωρούνται χαμηλά.
Αντιμετώπιση
- Φαρμακευτική αγωγή
Η θεραπεία για το γλαύκωμα έχει σκοπό τη μη επιδείνωση των βλαβών και τη σταθεροποίηση, καθώς οι όποιες βλάβες που υπάρχουν ήδη είναι μη αναστρέψιμες. Η πρώτη κοινή θεραπευτική αντιμετώπιση του γλαυκώματος γίνεται με την χορήγηση κολλυρίων όπου μπορούμε να έχουμε ένα είδος ή συνδυασμό περισσότερων . Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν χάπια για μικρό χρονικό διάστημα για την μείωση της πίεσης Οι σταγόνες μπορεί να προκαλέσουν αίσθημα νυγμού, κάψιμο ή και ερυθρότητα του ματιού. Η θεραπεία γίνεται εφόρου ζωής.
• Αντιμετώπιση με Laser
Όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι πλέον αποτελεσματική η ενδιάμεση θεραπεία, πριν καταφύγουμε σε χειρουργικές επεμβάσεις, είναι η αντιμετώπιση του γλαυκώματος με Laser . Οι κυριότερες μέθοδοι είναι:
1. Αrgon Laser Τραμπεκουλοπλαστική (ALT): Εφαρμόζουμε θερμικό λέιζερ στο διηθητικό ηθμό, στην γωνία του προσθίου θαλάμου, με σκοπό την διάνοιξη αυτού. Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμογή στα γλαυκώματα ανοιχτής γωνίας. Είναι μέθοδος ανώδυνη και δεν απαιτεί χειρουργείο. Δεν έχει όμως πάντοτε το αναμενόμενο αποτέλεσμα και όταν το έχει, συνήθως δεν διαρκεί πάνω από 3 με 5 έτη.
2. Εκλεκτική τραμπεκουλοπλαστική (SLT): Εφαρμόζουμε ειδικό μη θερμικό λέιζερ στο διηθητικό ηθμό στη γωνία του προσθίου θαλάμου, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπλαση και τη διάνοιξη του ηθμού. Είναι σχετικά καινούρια μέθοδος ,ασφαλής, ανώδυνη και μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές, με μειωμένη όμως αποτελεσματικότητα από τη 3η συνεδρία και μετά. Η διάρκεια και το μέγεθος του αποτελέσματος είναι αρκετά ικανοποιητικό, μπορεί όμως να διαφέρει από άτομο σε άτομο.
3. Περιφερικές ιριδοτομές: Ανοίγουμε με λέιζερ (συνήθως Yaglaser) μικρές οπές στην περιφέρεια της ίριδας, με σκοπό την άμεση επικοινωνία του προσθίου με τον οπίσθιο θάλαμο. Εφαρμόζεται στα γλαυκώματα στενής ή κλειστής γωνίας, με πολύ καλά αποτελέσματα. Όπως και η προηγούμενη μέθοδος είναι ανώδυνη και δεν χρειάζεται χειρουργείο.
4. Κυκλοφωτοπηξία: Αποτελεί σύγχρονη εφαρμογή παλαιότερης μεθόδου, της κυκλοκρυοπηξίας. Με την μέθοδο αυτή εφαρμόζουμε ειδικό λέιζερ, εξωτερικά ή εσωτερικά στον οφθαλμό, στη περιοχή του ακτινωτό σώματος πίσω από την ίριδα, με σκοπό την μείωση της παραγωγής του υδατοειδούς υγρού. Χρησιμοποιείται σε γλαυκώματα που αντιμετωπίζονται δύσκολα με άλλες θεραπευτικές μεθόδους ή και σαν μια μέθοδος πριν καταφύγουμε σε χειρουργική επέμβαση. Γίνεται στο χειρουργείο με τοπική αναισθησία και μπορεί να χρειαστούν περισσότερες της μιας συνεδρίες.
• Αντιμετώπιση με χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση γίνεται αν οι δύο προηγούμενες θεραπευτικές αγωγές αποτύχουν, ή και νωρίτερα, αν ο γιατρός το κρίνει σκόπιμο. Συνήθως επεμβαίνουμε όταν η πίεση του ματιού δεν ρυθμίζεται με φάρμακα και laser και όταν παρόλο την θεραπεία υπάρχει επιδείνωση της κλινικής κατάστασης. Με την χειρουργική επέμβαση επιτυγχάνεται η καλύτερη παροχέτευση του υγρού του ματιού μέσω ενός ανοίγματος που δημιουργείται.
Το άνοιγμα που δημιουργείται επιτυγχάνει την καλύτερη παροχέτευση του υγρού και την μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η επέμβαση (τραμπεκουλεκτομή) καθώς επίσης και η επέμβαση της ένθεσης βαλβίδας τύπου Ahmed δεν έχει σκοπό να ανατρέψει τις βλάβες που έχουν προκληθεί από το γλαύκωμα. Αυτές είναι μη αναστρέψιμες. Δεν έχει σκοπό επίσης να προσφέρει καλύτερη όραση αλλά βοηθάει σημαντικά στο να μην εξελιχθούν περαιτέρω οι βλάβες στο οπτικό πεδίο και μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση σε επίπεδα που θεωρούνται χαμηλά.